Openbare ruimte
Inleiding
De openbare ruimte is van iedereen en kent vele vormen van gebruik. Zelfs op dezelfde plek kunnen verschillende gebruikers een totaal andere beleving hebben en daarmee zeer uiteenlopende wensen hebben. Denk maar eens aan een plein wat in de avond en nacht wordt gebruikt om te parkeren en overdag ruimte biedt voor een weekmarkt. Op een andere manier kan er ook gekeken worden naar functies van de buitenruimte: een weg om over te rijden, maar ook om hemelwater over af te voeren naar een kolk of berm. Bovengrondse elementen zijn behoorlijk zichtbaar, maar ondergronds zijn er ook veel objecten waar de gemeente een rol in speelt. Veelal zijn we gericht op het menselijk gebruik van de openbare ruimte, maar de laatste jaren is er steeds meer aandacht voor 'andere' gebruikers van de openbare ruimte zoals: flora en fauna.
Leeswijzer
Een groot deel van dit hoofdstuk kan worden gezien als 'regulier werk' vanuit met name een beheersmatige rol. De gemeente heeft als taak om te voorzien in beschikbaarheid van kapitaalgoederen in de openbare ruimte. Dit hoofdstuk is dan ook sterk gekoppeld aan de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen later in deze begroting.
Waar de woorden 'kapitaalgoed(erden)' wordt geschreven kunnen de woorden 'asset(s)' worden gelezen en andersom. Dit heeft te maken met de gangbare methodiek rondom het onderhoud van kapitaalgoederen, waarbij de term 'assetmanagement' wordt gebruikt.
Hieronder wordt op twee invalshoeken uitgelegd hoe gekeken wordt naar de openbare ruimte. Vervolgens worden de doelen en acties beschreven.
Technische staat
Van oudsher gaat beheer met name over het technische staat van de assets in de leefomgeving. Veelal is de omgang met technische opgaven behoorlijk rechtlijnig, relatief eenvoudig meetbaar en deels voorspelbaar. Dit komt ook doordat assets over het algemeen een lange levensduur hebben, met uitschieters van wel honderd jaar. De mate van kwaliteit van de leefomgeving zit met name in de afwegingen voor het beeld, wettelijke vereisten en tijdigheid van activiteiten. Zaken waar aan gedacht moet worden zijn bijvoorbeeld:
Asset Technische vraag
Wegen Wat is de staat van het asfalt m.b.t. spoorvorming en wortelopdruk?
Civiele kunstwerken In hoeverre zijn relingen sterk genoeg en wat zijn weersinvloeden?
Groen Hoe groeit een boom en staat de boom (nog) voldoende recht?
Afval Kunnen containers opgetild en geleegd worden?
Ondergrond Is er voldoende ruimte om bekabeling te leggen en wie roert de grond?
Spelen Voldoet de gemeente aan de warenwet en veiligheidsvereisten?
Er kan worden gedacht dat beheer van de openbare ruimte niet politiek gevoelig is: de technische staat is relatief eenvoudig meetbaar en een asset gaat immers ook vele jaren mee. Maar toch is dat niet zo. Zelfs voor het meer technische aspect van de leefomgeving is het gevoelig voor sentiment van diverse gebruikers. Dit komt doordat de leefomgeving als unieke eigenschap heeft dat er vele duizenden mensen tegelijkertijd gebruik van maken. Daarnaast wordt er veel eigenaarschap gevoeld door bewoners, omdat de assets van de leefomgeving heel tastbaar zijn. Dit maakt het voor gemeenten extra belangrijk om goed uit te dragen welke keuzes er worden gemaakt, waarom en wanneer acties verwacht mogen worden.
Functionele staat
Ook zegt de technische staat van assets niet alles, er moet ook steeds meer rekening worden gehouden met de functionaliteit van de leefomgeving. Deze functionaliteiten kunnen behoorlijk uiteenlopen, zelfs op dezelfde plek. Zo kan een plein door een marktkoopman anders worden ervaren dan een bewoner, een automobilist of fietser. De mate van kwaliteit van de leefomgeving zit dan met name in gebruikerswaarde, afspraken tussen gebruikers en tijdsgeest. Bij het opstellen van kaders om opgaven het hoofd te bieden, wordt het onderwerp beheer daarom ook 'aan de voorkant' meegenomen. Te denken valt aan:
Asset Functionele vraag
Wegen Waar kunnen laadpalen het beste geplaatst worden?
Civiele kunstwerken In hoeverre kunnen dieren hun plaats vinden in oevers of onder bruggen?
Groen Kan een plein groener worden om hittestress en wateroverlast te voorkomen?
Afval Hoe om te gaan met statiegeldblikjes in de openbare ruimte?
Ondergrond Kunnen partijen gecoördineerd worden om één keer de straat te openen?
Spelen Hoe kan beweging en ontwikkeling gestimuleerd worden op een speelplek?
De functionele staat van de buitenruimte kan fluctueren, afhankelijk van de standpunten van gebruikers en zaken die op dat moment aandacht vragen. Het spanningsveld dat kan ontstaan tussen technische - en functionele staat kan het werk van de gemeente uitdagend maken. Gezien hier veel uiteenlopende invalshoeken mogelijk zijn, op hetzelfde stukje leefomgeving, ligt hier een taak voor gemeenten om gewogen beslissingen te maken en deze uit te dragen.
WAT WILLEN WIJ BEREIKEN?
Doel: We bieden een schone, hele en veilig openbare ruimte voor nu en in de toekomst,
dit doen we door GOED beheer.
WAT GAAN WIJ DAARVOOR DOEN?
Activiteit | Activiteit omschrijving |
---|---|
A1 | Gewogen beheer betekent dat gemeenteraad en gebruikers van de buitenruimte ambities uitspreken en (waar mogelijk) vaststellen hoe de openbare ruimte het best gebruikt wordt. Participatie is hierin van groot belang waarbij alle gebruikers van de buitenruimte zeggenschap hebben. We evalueren wat de staat van de assetmanagement-, beleids- en beheerplannen is voor alle kapitaalgoederen in de openbare ruimte. |
A2 | Overzichtelijke beheer wil zeggen dat activiteiten in of aan de openbare ruimte duidelijk en vooraf worden gecommuniceerd en vindbaar zijn. We zorgen dat ambities, werkwijzen, plannen en planningen vindbaar zijn voor gebruikers van de openbare ruimte. |
A3 | Efficiënt beheer betekent dat wanneer er zaken in de openbare ruimte nodig zijn er gekeken wordt of er ook andere zaken spelen. Integraliteit wordt gezocht tussen verschillende activiteiten en waar mogelijk worden activiteiten tegelijkertijd uitgevoegd. We stellen een meerjarenprogrammering op van alle onderhoudsactiviteiten in de openbare ruimte. |
A4 | Waar mogelijk worden onderhoudsactiviteiten gelijktijdig en integraal uitgevoerd. |
A5 | Doelmatig beheer betekent enerzijds dat er gewerkt wordt volgens geldende wet- en regelgeving. Anderzijds dat er gezocht wordt naar de meest doelmatige inzet of aanwas van middelen. We zetten in op het, daar waar mogelijk, verkrijgen van subsidies. |
A6 | We zoeken de samenwerking met gebruikers van de buitenruimte actief op. |
WAT WILLEN WIJ BEREIKEN?
Doel: Omgang met energietransitie en ruimte voor innovatie in de ondergrond.
WAT GAAN WIJ DAARVOOR DOEN?
Activiteit | Activiteit omschrijving |
---|---|
B1 | In het proces van vergunningverlening zoeken we naar een optimale aanpak en samenvoeging van activiteiten in de ondergrond. Hierin werken we samen met vergunningaanvragers en partners in de fysieke leefomgeving zoals nutsbedrijven. |
B2 | We bieden ruimte aan de uitrol van glasvezel en nieuwe netwerkverbindingen, maar zijn scherp op de staat van onze kapitaalgoederen na gedane activiteiten door derden. |
B3 | We bieden ruimte aan de uitvoering van de energietransitie, trekker hiervan zijn primair de nutsbedrijven maar voor vergunningverlening wordt zoveel mogelijk gekeken naar het gehele stelsel. |
WAT WILLEN WIJ BEREIKEN?
Doel: Een functionerend rioolstelsel en aanpak van waterproblematiek.
WAT GAAN WIJ DAARVOOR DOEN?
Activiteit | Activiteit omschrijving |
---|---|
C1 | We stellen een nieuw gemeentelijk rioleringsplan op. |
C2 | Er wordt een plan gemaakt om hemelwaterafvoer af te koppelen en een gescheiden rioolstelsel te maken. Dit geeft voor de komende jaren inzicht in welke diameter hemelwaterriool per straat nodig is, wat direct input geeft voor onderhoudsprojecten, herinrichting of bij ontwikkeling van woningbouw. Hiermee krijgen we meer zicht op de daartoe benodigde investeringen over de komende decennia heen. |
C3 | We geven uitvoering aan het in 2024 vastgestelde Programma Water- en Klimaatadaptatie. |
WAT WILLEN WIJ BEREIKEN?
Doel: Een wegenstelsel dat past bij de wensen van gebruikers.
WAT GAAN WIJ DAARVOOR DOEN?
Activiteit | Activiteit omschrijving |
---|---|
D1 | We stellen een nieuw assetmanagementplan Wegen op. |
D2 | We stellen een meerjarenprogrammering onderhoud wegen op, waarbij we afstemming zoeken met het uitvoeringsprogramma mobiliteit. |
D3 | We stemmen af met andere eigenaren van wegen en hun activiteiten (provincies Zuid- en Noord-Holland, waterschap, omliggende gemeenten, het Rijk). |
D4 | In samenwerking met Lisse en Teylingen doen we een pilot met de toepassing van diverse waterdoorlatende verharding. |
D5 | We stellen een assetmanagementplan Civiele Kunstwerken op. |
WAT WILLEN WIJ BEREIKEN?
Doel: Een (proef)tuin in openbare ruimte
WAT GAAN WIJ DAARVOOR DOEN?
Activiteit | Activiteit omschrijving |
---|---|
E1 | We geven uitvoering aan het beheerplan voor groen en bomen. |
E2 | We versterken de groenstructuren. |
E3 | We vergroten waar mogelijk de hoeveelheid groen in de openbare ruimte, bijvoorbeeld door het vergroenen van speelplekken. |
E4 | We behouden zoveel mogelijk groen bij nieuwe ontwikkelingen of noodzakelijke veranderingen in de openbare ruimte. Bij de aanleg van transformatorhuisjes wordt bijvoorbeeld eerst gekeken naar parkeervakken, wegen of trottoirs. |
WAT WILLEN WIJ BEREIKEN?
Doel: Een veilig en prettig verlichte openbare ruimte. In 2025 bestaat 80% van de openbare verlichting
uit (duurzame) LED-verlichting. Midden 2024 was dit 73%.
WAT GAAN WIJ DAARVOOR DOEN?
Activiteit | Activiteit omschrijving |
---|---|
F1 | We bekrachtigen het Assetmanagementplan Openbare Verlichting 2025-2028. |
F2 | We besteden een meerjarenonderhoudscontract in samenwerking met andere gemeenten aanbesteedt. |
F3 | In samenwerking met de HLTgemeenten wordt een pilot gestart met Solar lichtpanelen. Dit om toch verlichting te hebben wanneer er netstoringen zich voordoen. |
WAT WILLEN WIJ BEREIKEN?
Doel: Een openbare ruimte waar het prettig verblijven en recreëren is.
WAT GAAN WIJ DAARVOOR DOEN?
Activiteit | Activiteit omschrijving |
---|---|
G1 | We maken een inventarisatie van alle objecten in de buitenruimte en stellen waar nodig (nieuwe) beheerplannen vast. Te denken valt aan: beeldende kunstwerken, monumenten, gedenktekens, bankjes, informatieborden, etc. |
G2 | We herijken het beleidsplan spelen en stellen een beheerplan vast voor sport- en spelobjecten in de buitenruimte. |
G3 | We stellen een beheerplan op voor sport- en spelobjecten in de buitenruimte. |
WAT WILLEN WIJ BEREIKEN?
Doel: Een schone leefomgeving en goede omgang met grondstoffen.
WAT GAAN WIJ DAARVOOR DOEN?
Activiteit | Activiteit omschrijving |
---|---|
H1 | We geven uitvoering aan het beleidsplan afval. |
H2 | We stellen uitgangspunten vast voor de omgang met vrijwilligers in de aanpak van (zwerf-)afval. |
H3 | We dragen zorg voor communicatie en educatie over afval sq. grondstoffen. |
HOE GAAN WE DIT METEN?
We vinden we het belangrijk om meldingen in de openbare ruimte te behandelen en we streven daarbij naar een zo’n volledig mogelijke afhandeling. Binnen onze gemeente worden meldingen aangemaakt en geregistreerd met Fixi.
In onderstaand figuur kunt u het aantal meldingen openbare ruimte zien welke zijn gedaan in het jaar 2023. Tevens kunt u zien welk percentage aan meldingen is afgehandeld. We streven daarbij naar een bandbreedte van 85 tot 90%. Omwille van de omvang is in onderstaand figuur het totaal aantal meldingen opgenomen, en daarnaast de top 10 aan meldingen. Daarnaast ziet u het afhandelingspercentage van de meldingen. In de toekomst willen we de indicatoren nog verder uitbreiden om zo onze dienstverlening nog verder te verbeteren maar ook onze sturingsinstrumenten te verfijnen.
Categorie | Meldingen # | Afgehandeld # | Afgehandeld % |
---|---|---|---|
Totale meldingen gemeente Hillegom | 7.326 | 7.310 | 99,78% |
| 1733 | 1733 | 100% |
| 945 | 940 | 99,47% |
| 877 | 877 | 100% |
| 863 | 863 | 100% |
| 631 | 630 | 99,84% |
| 603 | 600 | 99,50% |
| 480 | 479 | 99,79% |
| 407 | 406 | 99,75% |
| 175 | 175 | 100% |
| 133 | 132 | 99,25% |